Hàng loạt vụ sản xuất sữa giả bị phanh phui ở Việt Nam và thế giới gây rúng động dư luận

Hàng loạt vụ sữa giả bị phanh phui tại Việt Nam, Trung Quốc và Ấn Độ gây sốc dư luận, phơi bày thủ đoạn tinh vi của các đường dây làm ăn bất chính. Sữa giả đe dọa sức khỏe trẻ em, người bệnh, làm lung lay niềm tin thị trường, đòi hỏi kiểm soát gắt gao và xử lý nghiêm minh.

Trong những năm gần đây, các vụ sản xuất và kinh doanh sữa giả đã gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng trên toàn cầu, từ Việt Nam đến Trung Quốc và Ấn Độ. Những vụ việc này không chỉ đe dọa sức khỏe người tiêu dùng, đặc biệt là trẻ em và người bệnh, mà còn làm xói mòn niềm tin vào thị trường sữa.

Các thủ đoạn tinh vi của các doanh nghiệp làm ăn bất chính đã bị cơ quan chức năng phanh phui, hé lộ những góc khuất đáng báo động.

13 trẻ tử vong vì sữa không đạt chuẩn tại Trung Quốc (năm 2003)

Năm 2003, tại tỉnh An Huy, Trung Quốc, 13 trẻ sơ sinh tử vong và 171 trẻ khác phải nhập viện sau khi uống sữa bột không đạt tiêu chuẩn. Sản phẩm được quảng cáo chứa axit amin, dành cho trẻ dị ứng với sữa công thức thông thường, nhưng thực tế thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết. Các cuộc điều tra cho thấy nhiều công ty nhỏ đã sản xuất và phân phối loại sữa này, dẫn đến hậu quả thảm khốc. Vụ việc đã thúc đẩy chính phủ Trung Quốc siết chặt quy định về sản xuất sữa công thức.

Sữa pha melamin gây tử vong hàng loạt tại Trung Quốc (năm 2008)

Năm 2008, Trung Quốc đối mặt với một trong những vụ bê bối sữa giả lớn nhất lịch sử, khi sữa bột nhiễm melamin - một hóa chất công nghiệp dùng sản xuất nhựa - được trộn vào để tăng hàm lượng protein giả tạo. Vụ việc khiến 6 trẻ sơ sinh tử vong và khoảng 300.000 trẻ phải nhập viện với các triệu chứng như sỏi thận và suy thận.

Advertisement

Sữa bột Sanlu bị tiêu hủy tại một nhà máy ở TP. Thạch Gia Trang, tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc, tháng 10/2008. Ảnh: AP

Công ty Sanlu Group, một trong những nhà sản xuất sữa lớn nhất Trung Quốc, bị xác định là tâm điểm của vụ việc. Hàng loạt công ty khác cũng bị điều tra vì liên quan đến việc phân phối sữa nhiễm melamin. Vụ bê bối này đã dẫn đến các cuộc cải tổ lớn trong ngành sữa Trung Quốc và gây tổn hại nghiêm trọng đến niềm tin của người tiêu dùng toàn cầu.

Trẻ mắc bệnh “đầu to” tại Trung Quốc (năm 2020)

Năm 2020, tại tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc, 5 trẻ em được ghi nhận mắc các triệu chứng nghiêm trọng sau khi uống sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh dị ứng đạm sữa bò. Các bé bị sụt cân, hộp sọ phình to bất thường, mắc bệnh chàm da, còi xương và thiếu vitamin A, B. Sản phẩm này có giá khoảng 298 NDT (hơn 1 triệu đồng), cao gấp 2-3 lần sữa công thức thông thường, khiến nhiều phụ huynh tin tưởng vào chất lượng.

Một em bé uống "sữa bột y tế đặc biệt" bị đầu to, đỉnh đầu nhô cao

Một phụ huynh họ Zhu chia sẻ với Đài Truyền hình Kinh tế Hồ Nam rằng con gái bà đã uống 89 lon sữa trong 2 năm, nhưng chỉ nặng chưa đến 15kg ở tuổi lên 3, tóc ngả vàng, thường xuyên ho và tự vỗ đầu. Một phụ huynh khác cho biết con trai bà bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển chiều cao, trí tuệ, vận động và tổn thương nội tạng. Cơ quan chức năng Trung Quốc sau đó điều tra và xác định sản phẩm không đạt tiêu chuẩn dinh dưỡng, gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe trẻ em.

Sữa giả từ hóa chất độc hại tại Ấn Độ (năm 2025)

Tháng 2/2025, cơ quan chức năng Ấn Độ triệt phá một đường dây sản xuất sữa giả tại bang Uttar Pradesh, sử dụng các thành phần nguy hiểm như kali xút (KOH), bột đậu nành và chất tạo ngọt hết hạn sử dụng từ 2 năm trước. Kali xút là hóa chất có thể gây bỏng miệng, cổ họng, dạ dày nếu nuốt phải, dẫn đến khó thở khi hít vào và tổn thương mắt vĩnh viễn nếu tiếp xúc trực tiếp.

Đường dây này sản xuất sữa giả quy mô lớn, phân phối qua các chợ địa phương và cửa hàng nhỏ lẻ, nhắm đến các gia đình có thu nhập thấp. Vụ việc gây phẫn nộ dư luận và khiến chính quyền Ấn Độ mở rộng điều tra các cơ sở sản xuất thực phẩm giả trên cả nước.

Rance Pharma và Hacofood Group: Đế chế sản xuất gần 600 loại sữa giả 

Vụ việc nghiêm trọng nhất tại Việt Nam liên quan đến Công ty CP Dược Quốc tế Rance Pharma và Công ty CP Dược Dinh dưỡng Hacofood Group, hai doanh nghiệp đứng sau đường dây sản xuất 573 nhãn hiệu sữa bột giả. Các sản phẩm này được quảng cáo dành cho người tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, thiếu tháng và phụ nữ mang thai. Từ tháng 8/2021 đến khi bị phát hiện vào ngày 11/4/2025, đường dây này đã tiêu thụ lượng lớn sữa giả, thu về gần 500 tỷ đồng.

Sữa giả được công bố chứa chiết xuất tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột macca, bột óc chó, nhưng thực tế không có những thành phần này. Các đối tượng sử dụng phụ gia và nguyên liệu thay thế để đánh lừa người tiêu dùng. Chỉ tiêu chất lượng sữa chỉ đạt dưới 70% so với công bố, đủ để xác định là hàng giả.

Cơ quan chức năng triệt phá đường dây sữa bột giả ở Hà Nội

Rance Pharma, thành lập tháng 8/2021 tại Hà Đông, Hà Nội, có vốn điều lệ ban đầu 10 tỷ đồng, tăng lên 52 tỷ đồng vào tháng 6/2024. Hacofood Group, thành lập tháng 4/2022, tăng vốn từ 10 tỷ lên 15 tỷ đồng. Các đối tượng cầm đầu đường dây điều hành nhà máy tại Khu công nghiệp Phú Nghĩa, Chương Mỹ, Hà Nội.

Nhóm này lập thêm 9 công ty con, bao gồm Công ty CP Dược Quốc tế Group, Big Four Pharma, Long Khang Group, BFF, Safaco Group, Darifa Group, Win CT, Phúc An Khang và Dược Á Châu, để công bố nhãn hiệu và phân phối sản phẩm giả. Cơ quan công an đã khởi tố, bắt tạm giam 8 bị can, trong đó Vũ Mạnh Cường và Hoàng Mạnh Hà bị cáo buộc tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” và “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”. Các công ty này còn trốn thuế, gây thiệt hại ngân sách hơn 28 tỷ đồng.

Công ty CP Sữa Hà Lan: Sữa kém chất lượng tràn lan 

Năm 2022, Công ty CP Sữa Hà Lan (Bắc Từ Liêm, Hà Nội) bị phát hiện sản xuất và kinh doanh sữa kém chất lượng. Dưới sự chỉ đạo của Tổng giám đốc Nguyễn Trung Vương, công ty sản xuất các sản phẩm có chỉ tiêu chất lượng dưới 70% so với công bố, không đảm bảo tính năng và công dụng như hồ sơ đăng ký.

Sản phẩm được sản xuất tại Nhà máy Holland Milk ở Chí Linh, Hải Dương, nhưng công ty không lưu mẫu, không có phòng thí nghiệm riêng và không kiểm nghiệm định kỳ. Kết quả giám định 67 lô thành phẩm cho thấy 66 lô không đạt chuẩn, với tổng cộng 29.400 lon sữa, trị giá 4,1 tỷ đồng. Các sản phẩm này được bán qua công đoàn, hội thảo và mạng xã hội, gây nguy cơ lớn cho sức khỏe người tiêu dùng.

Lực lượng chức năng kiểm tra, thu giữ một số sản phẩm sữa tại kho hàng Công ty CP sữa Hà Lan tại TP. Chí Linh, tỉnh Hải Dương.

Nguyễn Trung Vương bị cáo buộc tự ý thay đổi công thức, thêm bớt nguyên liệu so với hồ sơ công bố, trực tiếp chỉ đạo từ sản xuất đến phân phối. Kế toán trưởng công ty, Đỗ Minh Thu, bị khởi tố và tuyên án 62 tháng tù vào năm 2024 vì làm giả tài liệu kiểm nghiệm để hợp thức hóa sản phẩm.

Đường dây sản xuất sữa giả tại Bình Dương

Tháng 1/2024, lực lượng liên ngành Bình Dương và TP.HCM triệt phá 4 cơ sở sản xuất sữa giả tại Dĩ An, Bình Dương, do Vũ Thành Công cầm đầu. Nhóm này sản xuất sữa bột giả các nhãn hiệu nổi tiếng từ Australia và New Zealand, vốn chưa được phép sản xuất tại Việt Nam.

Cơ quan chức năng thu giữ 7.500 lon sữa giả, 150.000 vỏ lon, cùng nhiều máy móc và nguyên liệu, với tổng giá trị tang vật khoảng 14,5 tỷ đồng. Sữa giả được bán qua mạng xã hội và thương mại điện tử, giao hàng qua các công ty vận chuyển. Để tránh bị phát hiện, nhóm này liên tục thay đổi địa điểm sản xuất và kho chứa hàng trong vòng 1 tháng.

Các sản phẩm giả được gắn mã QR giả, khiến khách hàng tưởng là hàng chính hãng khi quét mã. Từ tháng 11/2023 đến tháng 1/2024, nhóm này thu lợi bất chính khoảng 3 tỷ đồng, chủ yếu từ các sản phẩm dành cho người già, trẻ nhỏ và người mắc bệnh tiểu đường.